Cảnh sắc nơi đây đầy màu xanh, với mặt hồ màu ngọc lục bảo bao quanh là sắc xanh những cánh rừng nguyên sinh. Điểm xuyết vào đó là một vài hòn đảo, và những căn nhà sàn của dân tộc Tày. Có lẽ những dải núi đá vôi sừng sững đã bảo vệ hồ Ba Bể khỏi sự tàn phá của con người, tạo nên điều kiện sống lý tưởng cho nhiều loài động thực vật (riêng cá nước ngọt đã có đến hơn 100 loài).

Khi đi thuyền trên hồ, tôi nhìn thấy một số chai nhựa trôi nổi trên mặt nước. Lúc đầu tôi tưởng đó là rác thải nhựa. Nhưng thực ra đó là lưới đánh cá của người Tày. Trải qua nhiều thế hệ, những ngư phủ ở hồ Ba Bể vẫn bảo nhau chỉ đánh bắt bằng phương pháp truyền thống. Ví dụ như thả lưới bắt cá hay đặt lờ đơm tôm. Họ không muốn đánh bắt quá nhiều hay tận diệt nguồn cá vì họ nghĩ: “Còn phải để dành cho thiên nhiên và cả con cháu mình nữa”. Có lẽ đây là điều mà người dưới xuôi cần phải học hỏi nhiều.

Nguồn nước chính của hồ Ba Bể chính là sông Năng. Dòng sông này bắt nguồn từ vùng núi phía Đông của tỉnh Bắc Kạn. Nó chảy bên dưới núi Lung Nham tạo ra hang Puông, trước khi đến ngã ba sông. Từ đây, sông Năng chia ra làm hai nhánh. Một nhánh đổ vào hồ Ba Bể, nhánh còn lại tiếp tục xuôi dòng chảy về hướng thác Đầu Đẳng.

Khung cảnh hai bên dòng sông phần nào gợi nhớ cho tôi hình ảnh của Tràng An. Hai bên bờ là những ngọn núi đá vôi hùng vĩ được phủ xanh bởi những cánh rừng nguyên sinh. Dòng nước cũng chuyển từ màu ngọc lục bảo sang màu xanh rêu. Tuy nhiên, khác với Tràng An, dòng nước ở đây khá mạnh bắt buộc người lái thuyền phải sử dụng đến động cơ. Sau khoảng 20 phút, cửa vào hang Puông đã xuất hiện trước mắt tôi. Và tôi đã thực sự choáng ngợp.

Dòng sông Năng tuy hiền hòa là thế, nhưng theo thời gian nó đã bào mòn cả một ngọn núi đá vôi, tạo nên hang Puông hùng vĩ. Cửa vào hang trông như một hàm cá mập khổng lồ với đầy gai nhọn, sẵn sàng nuốt chửng bất kì vật gì tiến lại gần.

Hang rộng khoảng 300m với vòm cao phải đến hơn 30m. Bên trong hang có vô vàn những thạch nhũ và rãnh nứt. Đây là điều kiện sống thuận lợi cho dơi. Quần thể dơi ở đây rất lớn, ước tính phải lên đến cả vạn con.