Ở một đất nước giàu cảnh đẹp và huyền thoại như Hy Lạp, vùng núi non Metéora vẫn được xem là một kì quan. Tại đây có những cột trụ bằng sa thạch khổng lồ dường như mọc lên từ thung lũng xanh tươi bên dưới, vươn cao lên đến tận 600m. Trên đỉnh những tháp đá đó là sáu tu viện, nơi từ lâu người ta đã tìm đến để được khai sáng.
Thật khó để tưởng tượng ra một khung cảnh ấn tượng hơn, khi mở cửa sổ ra và trông thấy những cột đá hùng vĩ của Metéora. Chúng tựa như những khối thiên thạch khổng lồ rơi xuống thung lũng Thessaly. Có cột cao đến tận 600m. Có lẽ vì thế mà người ta đặt cho vùng đất này cái tên metéoro, có nghĩa là thiên thạch. Nhưng quá trình kiến tạo ra kì quan độc đáo này lại hoàn toàn ngược lại. Đây từng là một cao nguyên khổng lồ, bị động đất tách ra thành những mảnh nhỏ. Sau đó, mưa gió qua hàng triệu năm đã làm mòn những khối đá này, tạo ra những thạch trụ như ta thấy ngày nay.
Với địa thế hoàn toàn tách biệt đó, thạch trụ Metéora được xem là nơi lý tưởng để kết nối với thánh thần thông qua việc tĩnh tâm, thiền định. Vị trí cheo leo hiểm trở cũng là một cách để đảm bảo an toàn cho những tu viện trong thời kì loạn lạc. Do đó, tuy rất khó khăn, nhưng đã có khoảng 24 tu viện được xây trên đỉnh các tháp đá cao chót vót, từ thế kỉ 14 đến 16.
Một rừng thạch trụ khổng lồ.
Theo thời gian, chỉ còn lại sáu tu viện vẫn hoạt động. Bao gồm bốn dành cho nam và hai dành cho nữ. Họ lập nên một trong những cộng đồng tu viện lớn và quan trọng bậc nhất ở Hy Lạp, chỉ xếp sau núi Athos linh thiêng. Mỗi tu viện lại là một viên ngọc kiến trúc, thể hiện sự hài hòa giữa khả năng của con người, lòng mộ đạo, và vẻ đẹp tráng lệ của thiên nhiên. Do sự độc đáo này mà các tu viện và cảnh quan ở Metéora đều được công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới từ năm 1988.
1. Tu viện Meteoro
Sừng sững trên một vách đá, tu viện Meteoro là tu viện lớn và lâu đời nhất trong rừng thạch trụ Metéora. Tên của nó có lẽ cũng xuất xứ từ chữ metéoro. Nhưng có người lại cho rằng nó được đặt theo tên của người sáng lập Thánh Athanasios Meteriorite – một tu sĩ đến từ núi Athos. Tu viện được thành lập vào giữa thế kỉ 14 và đạt đến đỉnh cao vào thế kỉ 16 khi tu viện được hưởng sự bảo hộ và quyên góp từ hoàng gia. Tu viện cũng đã thu hút vô số tín đồ, với hơn 300 tu sĩ từng cư ngụ tại đây.
Do có nguồn gốc từ núi Athos nên tu viện Meteoro cũng được xây như một pháo đài vững chãi. Có tường thành cao và tháp canh bảo vệ một lối vào hẹp. Bên trong là một khoảng sân rộng lớn, nơi đặt giếng rửa tội và một nhà thờ với những bức tranh tường đặc sắc vẽ về sự Hồi sinh của Chúa. Đây cũng là kiến trúc đầu tiên được xây dựng trong khu phức hợp này.
Xung quanh sân chính là phòng ở của các tu sĩ và những công trình phụ trợ khách. Vì dụ như phòng ăn, phòng bếp, và thậm chí là cả một phòng khám nhỏ. Tất cả đều được xây dựng theo phong cách Byzantine với vật liệu xây dựng chính là đá và gạch nung. Một điểm thú vị nữa của Meteoro là hệ thống thang máy chỉ bao gồm một chiếc giỏ móc lên trên hai dây ròng rọc. Trong quá khứ, đây là cách duy nhất để các tu sĩ đưa đồ hoặc chính bản thân lên tu viện.
Tu viện lớn và lâu đời nhất Metéora.
2. Tu viện Varlaam
Bên cạnh Meteoro (chỉ cách một hẻm vực) là Varlaam – tu viện lớn thứ hai trong quần thể danh thắng Metéora. Tu viện này được đặt theo tên của tu sĩ Varlaam người đầu tiên leo lên đỉnh cột đá sa thạch nơi tu viện tọa lạc ngày nay vào những năm 1350. Ông cũng đã xây một nhà nguyện nhỏ để ở trong quá trình tìm kiếm sự khai sáng.
Bảo tồn những thách tích và tư liệu quý.
Công trình sau đó bị bỏ hoang trong suốt hai thế kỉ cho đến khi hai tu sĩ khác là Theofanis và Nektarios khuân vật liệu lên vách đá để xây dựng một tu viện khang trang hơn vào năm 1517. 22 năm là khoảng thời gian để các tu sĩ hoàn thành công việc gian khổ này. Có lẽ chỉ có lòng mộ đạo chân chính thì người ta mới làm được như thế.
Cũng như tu viện Meteoro, Varlaam cũng được thiết kế như một pháo đài phòng thủ. Nó cũng bao gồm nhiều công trình, như nhà thờ, một khu vườn, khu lưu trú và một nhà bếp nơi có đặt một thùng rượu khổng lồ. Không chỉ thế, tu viện Varlaam còn chịu trách nhiệm bảo tồn vô số thánh tích và văn tự cổ vô cùng quý giá.
3. Tu viện Roussanou
Cheo leo trên đỉnh của tháp đá, Roussano là một trong hai tu viện dành cho nữ ở rừng thạch trụ Metéora. Nó được thành lập vào nửa sau thế kỉ 14 bởi một nhóm nam tu sĩ. Tuy nhiên, đến cuối những năm 1980, công trình trở thành một nữ tu viện để nữ giới cũng có thể tu luyện ở vùng đất linh thiêng này. Nhìn từ xa, ta có cảm giác như tu viện là một phần của thạch trụ. Và người ta đã tạo nên nó bằng cách tạc vào đá
Nếu so với Meteoro hay Varlaam, tu viện Roussano được xây ở một vị trí thấp hơn. Quy mô cũng nhỏ hơn, chỉ gồm một khối nhà với ba tầng lầu. Tầng hai và ba là sảnh tiếp khách và phòng trưng bày. Trong khi đó, tầng một là nhà thờ và khu vực sinh sống của các nữ tu. Chúng được xây dựng xung quanh một khu vườn hoa rực rỡ sắc màu.
4. Tu viện Aigos Nicholas Anapafsas
Tu viện Aigos Nicholas Anapfasas là điểm đầu tiên tôi gặp khó khăn khi tiếp cận. Cơn mưa mùa xuân làm cho những bậc thang trở nên trơn trượt, kèm theo đó là sạt lở nhẹ ở vài nơi. Nhưng đường đi vẫn còn quá dễ so với thời trước. Khi đó, người ta phải leo lên cột đá cao đến 80m này chỉ bằng thang hoặc bằng lưới.
Được xây vào cuối thế kỉ 14, tu viện này thường là nơi dừng chân đầu tiên của các tín đồ khi họ đến quần thể Metéora. Chính vì thế mà tu viện được biết đến với cái tên Anapafsas, xuất xứ từ chữ anapafseos, hay “nghỉ ngơi” trong tiếng Hy Lạp. Tu viện đã trải qua nhiều cuộc trùng tu, với lần gần đây nhất là vào những năm 1960.
Nơi dừng chân đầu tiên của tín đồ.
Khi đã leo đến đỉnh, một lối nhỏ dẫn tôi vào sảnh tiếp khách nơi đặt một điện thờ thánh Nicholas. Cũng như Roussano, tu viện này được xây dọc theo vách đá do diện tích trên đỉnh rất hạn chế. Nó bao gồm nhiều tầng kết nối với nhau bằng cầu thang nội bộ. Những tầng trên cùng có sân hiên cho phép ta có thể ngắm nhìn quang cảnh cũng như tàn tích của những tu viện xưa cũ.
5. Tu viện Aigos Stephanos
Tọa lạc trên một cột đá ở rìa phía nam của rừng thạch trụ Metéora, Aigos Stephanos là nữ tu viện đầu tiên được thành lập vào những năm 1960. Nó cũng là công trình thuận tiện nhất vì du khách chỉ cần băng qua một cây cầu là tới, không cần phải leo cao. Tu viện được xây vào giữa thế kỉ 15, khi một vài tín đồ bắt đầu xây dựng một nhà nguyện nhỏ trên đỉnh tháp. Bom đạn trong hai cuộc Thế chiến đã phá hủy phần lớn tu viện. Tuy nhiên, phần lớn đã được khôi phục lại.
Cũng như những tu viện lớn khác, Aigos Stephanos có một sân trong với tầm nhìn tuyệt đẹp ra thung lũng Thessaly. Xung quanh sân là phòng của các nữ tu, phòng làm việc, nhà bếp và các công trình phụ trợ khác. Một điểm thú vị là tu viện có hai nhà thờ, thay vì một như bình thường. Nhà thờ cổ được xây vào thế kỉ 15 chỉ được dùng vào các dịp lễ quan trọng. Trong khi đó, nhà thờ mới được xây vào năm 1798, khiến nó trở thành công trình ít tuổi nhất ở Metéora. Bên trong nhà thờ được để trắng cho đến năm 1980 khi họa sĩ Hy Lạp Vlassis Tsotsonis bắt đầu trang trí nó bằng những bức tranh tường độc đáo.
6. Tu viện Aigia Triada
Trái ngược với Aigos Stephanos, Aigia Triada là tu viện khó tiếp cận nhất ở Metéora. Nó được xây trên một thạch trụ cô độc, cách xa khỏi các khối đá khác. Cách duy nhất để lên đó là leo 145 bậc thang được tạc vào đá. Nhưng trước khi leo lên, du khách phải băng qua một đoạn dốc hẹp để đến chân của cột đá. Do vị trí có một không hai ấy mà Aigia Triada được chọn là địa điểm quay bộ phim 007 “For Your Eyes Only” (1981). Ngày nay, tu viện này vẫn là một trong những địa điểm ấn tượng nhất trong số những thạch trụ Metéora.
7. Nhà thờ Đức Mẹ Kalabaka
Tuy không có vị trí độc đáo như những tu viện khác, Nhà thờ Đức Mẹ ở Kalabaka vẫn rất đáng để ghé qua. Đây là một trong những nhà thờ lâu đời nhất trong quần thể Metéora được xây từ thời kì đầu của Đế chế Đông La Mã, khoảng thế kỉ thứ 4. Thậm chí là hình dáng hiện tại – một nhà thờ lớn với mái vòm trung tâm được nâng cao – cũng có lịch sử từ thế kỉ 11.
Nội thất bên trong kết hợp kiến trúc của nhiều thời kì. Đáng chú ý nhất là những bức tranh tường tuyệt mỹ theo phong cách Byzantine được vẽ từ thế kỉ 12 đến thế kỉ thứ 16. Một điểm ấn tượng khác là bục giảng kinh bằng cẩm thạch uy nghi giữa nhà thờ. Nó được làm từ một cấu trúc đã có từ thế kỉ thứ 7. Đây là bục giảng kinh biệt lập duy nhất từng được biết đến ở Hy Lạp.
Kinh nghiệm du lịch Metéora
- Phương tiện cá nhân là cách thoải mái nhất để đi từ Athena đến rừng thạch trụ Metéora. Quãng đường tổng cộng là 358 km và mất khoảng năm tiếng trên đường có điều kiện tốt. Phương tiện cá nhân cũng là cách duy nhất để khám phá những tu viện ở Metéora.
- Một biện pháp khác là sử dụng xe lửa. Mỗi ngày có một chuyến tàu đến Kalabaka (thị trấn chính), khởi hành từ Athena vào lúc 07:20. Hành trình mất khoảng bốn giờ. Tuy nhiên, tàu của Hy Lạp không đáng tin cậy cho lắm. Nhiều khả năng tàu sẽ bị hoãn và hủy.
- Mỗi tu viện có một ngày đóng cửa nhất định. Nếu dự định tham quan cả sáu tu viện thì bạn cần ít nhất hai ngày.
- Vì tất cả các tu viện đều là chỗ linh thiêng nên có quy định về trang phục. Trang phục hở vai, quá ngắn hay quá bó sẽ không được vào. Tuy nhiên, bạn có thể mượn đồ miễn phí ở cửa vào.
- Việc chụp ảnh bị hạn chế bên trong tu viện, đặc biệt là bên trong các phòng có vẽ tranh tường. Nơi duy nhất được phép chụp thoải mái là Nhà thờ Đức mẹ Đồng trinh ở Kalabaka.
